هورامان یک چشم‌انداز یا منظر فرهنگی منحصر‌به‌فرد است. کمتر مردمی در خاورمیانه را می‌توان یافت که مانند مردم هورامان زندگی روستایی غنی داشته باشند. از نظر جغرافیایی موقعیت هورامان به شکل جزیره‌ای محاصره شده در میان کوه‌ها و به قول برخی منابع کهن؛ یک دژ طبیعی نفوذناپذیر است.
مردم هورامان در طول تاریخ، نه کوچ‌نشین بوده و نه زندگی شهری داشته‌اند، بلکه همیشه و همه‌جا روستا کانون زندگی آنها بوده است. آنان اگر با شروع فصل گرما به «هوار» یا ییلاق یا در فصل سرما به قشلاق و سواحل رود سیروان و دیگر رودهای منطقه می‌روند، حتما در پایان فصل به خانه‌های خود بر می‌‌گردند. این با کوچ‌نشینی تفاوت دارد.
در حوزه رابطه انسان با طبیعت و ایجاد سبک زندگی متناسب با این دو محور، هیچ ناحیه‌ای همچون هورامان نتوانسته سبک زندگی اولیه مردمان این سرزمین و نخستین روزهای تاریخ حیات آنها را حفظ کند. مردم هورامان به‌سبب طبیعت و جغرافیای جزیره‌گون خود و ارتباط نداشتن گسترده با دنیای بیرون، برای بقا چنان با طبیعت عجین شده‌اند که نمونه آن‌را در کمتر جای جهان می‌توان دید. اختلاف ارتفاع ۳۳۵۰ متری در هورامان و به‌تبع آن شیب زیاد در چنین محدوده کوچکی سبب تنوع اقلیمی و جغرافیایی بی‌نظیری در این ناحیه شده است. همچنین در هورامان به‌شکل هم‌زمان می‌توان سبک‌های متفاوت زندگی و سیاق معیشت یعنی دامداری، کشاورزی، باغداری، زنبور‌داری و حتی شیلات را دید.
اگر کسی می‌خواهد پدیده‌ای طبیعی، بکر و متفاوت و سبک اولیه زندگی و رابطه انسان با طبیعت را در نخستین هزاره‌های پیش ازتاریخ و ابتدای دوره سنگ و سپس عصر آهن ببیند، کافی است به یکی از روستاهای هورامان سر بزند.
